สภาพทั่วไป

เทศบาลตำบลท่าผา ได้ยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลท่าผา เป็นเทศบาลตำบลท่าผา เมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2552

เทศบาลตำบลท่าผา ตั้งอยู่ในเขตภาคเหนือตอนบน อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอเกาะคาประมาณ 3 กิโลเมตร และอยู่ห่างจากตัวจังหวัดลำปาง ประมาณ 15 กิโลเมตร

1.1 เนื้อที่ เทศบาลตำบลท่าผา มีเนื้อที่ประมาณ 15 ตารางกิโลเมตร หรือ 12,011 ไร่ เป็นพื้นที่ทำการเกษตร 4,772 ไร่

1.2 ภูมิประเทศ ลักษณะภูมิประเทศของเทศบาลตำบลท่าผา มีลักษณะเป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำวังไหลผ่านทางทิศตะวันตก ตามแนวเขตของตำบลจากทิศเหนือไปยังทิศใต้ มีพื้นที่ทำการเกษตรบางส่วน มีอาณาเขตดังต่อไปนี้
– ทิศเหนือ ติดต่อกับเทศบาลเมืองเขลางค์นคร อำเภอเมืองลำปาง , เทศบาลตำบลลำปางหลวง
– ทิศใต้ ติดต่อกับเทศบาลตำบลนาแก้ว
– ทิศตะวันตก ติดต่อกับเทศบาลตำบลสบยาว
– ทิศตะวันออก ติดต่อกับเทศบาลตำบลศาลา , เทศบาลตำบลเกาะคา

1.3  ภูมิอากาศ ตำบลท่าผามีลักษณะภูมิอากาศ อากาศร้อบอบอ้าวเกือบตลอดปี ฤดูร้อนค่อนข้างร้อนจัด และหนาวจัดในฤดูหนาว โดยมีลักษณะภูมิอากาศแบ่งได้ 3 ฤดูกาล ดังนี้
– ฤดูร้อน เริ่มต้นจากปลายเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนพฤษภาคม อากาศจะร้อนอบอ้าว ช่วงที่มีอากาศร้อนที่สุด คือ เดือนเมษายน อุณหภูมิสูงสุดประมาณ 40 – 43 องศาเซลเซียส
– ฤดูฝน เริ่มต้นจากเดือนมิถุนายน ถึงเดือนกันยายน โดยมีลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดผ่าน
– ฤดูหนาว เริ่มต้นจากปลายเดือนตุลาคม ถึงเดือนกุมภาพันธ์ อากาศหนาวเย็น ช่วงที่มีอากาศหนาวจัด คือ เดือนมกราคม อุณหภูมิต่ำสุดประมาณ 14 – 18 องศาเซลเซียส โดยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ

1.4  ภัยธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นในตำบลท่าผาเป็นประจำ
– พายุ ในต้นฤดูฝนต่อจากฤดูแล้งในตำบลท่าผามักจะเกิดพายุพัดแรงทุกปี ทำให้ไม้ผล ไม้ยืนต้นเสียหายทุกปี แต่ยังไม่รุนแรงถึงบ้านเรือนที่อยู่อาศัยสิ่งปลูกสร้างเสียหายหรือมีผู้ได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต เกษตรกรยังสามารถช่วยเหลือตนเองได้
– ภัยแล้ง หลังจากฤดูเก็บเกี่ยวแล้ว ในตำบลท่าผาจะเกิดปัญหาคือ เกษตรกรจะขาดแหล่งน้ำในการทำการเกษตร ทำให้มีปัญหาในเรื่องน้ำที่จะใช้อุปโภค บริโภค

1.5 จำนวนหมู่บ้าน ทั้งหมด 8 หมู่บ้าน
– จำนวนหมู่บ้านในเขต เทศบาลตำบล เต็มทั้งหมู่บ้าน 8 หมู่บ้าน ได้แก่
หมู่ที่ 1 บ้านนางแตน
หมู่ที่ 2 บ้านใหม่
หมู่ที่ 3  บ้านสบปุง
หมู่ที่ 5  บ้านนาเวียง
หมู่ที่ 6  บ้านท่าช้าง
หมู่ที่ 7  บ้านศาลาหม้อ
หมู่ที่ 8  บ้านศาลาบัวบก
หมู่ที่ 9  บ้านศาลาเม็ง
– จำนวนหมู่บ้านนอกเขต เทศบาลตำบล เต็มบางส่วน 3 หมู่ ได้แก่
หมู่ที่ 4 บ้านท่าผา
หมู่ที่ 10  บ้านหนองจอก
หมู่ที่ 11  บ้านแสนตอ

ข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนประชากรตำบลท่าผา

ประชากร ปี 2564  จำนวนทั้งสิ้น   5,545  คน  ชาย 2,658   คน  หญิง  2,887  คน

(ข้อมูลจากสำนักทะเบียนอำเภอเกาะคา)

  จำนวนครัวเรือน  ปี 2564  มีจำนวน  1,998  ครัวเรือน

1.9  สภาพทางเศรษฐกิจ
(1) อาชีพ เทศบาลตำบลท่าผามีการประกอบอาชีพต่างๆ ดังนี้
ก. อาชีพในการทำการเกษตร ราษฎรส่วนใหญ่ในตำบลประกอบอาชีพทำนา รองลงมาคือ ทำสวน ( ลำไย , ส้มโอ , มะม่วง , แตงโม , พืชผัก ) และทำไร่ ( ถั่วเหลือง , ถั่วลิสง )
พันธ์พืชที่ปลูก
– ข้าว เกษตรกรในพื้นที่ตำบลท่าผา พันธ์ข้าวเหนียว ใช้พันธ์ กข 6. จากศูนย์ขยายพันธ์พืชที่ 3 จังหวัดลำปาง และศูนย์ผลิตภัณฑ์ข้าวชุมชนบ้านนาเวียง หมู่ที่ 5 ตำบลท่าผา เกษตรกรปลูกข้าวเหนียวประมาณ 96% ใช้ข้าว กข 6. ทั้งหมด ข้าวเจ้า เกษตรกรใช้ข้าวพันธ์ขาวดอกมะลิ 105 จากศูนย์ขยายพันธ์พืชที่ 3 จังหวัดลำปาง
– ถั่วเหลือง ในพื้นที่ตำบลท่าผาเกษตรกรจะปลูกถั่วเหลืองในพื้นที่นาหลังการเก็บเกี่ยวข้าว เกษตรกรจะใช้ถั่วเหลืองพันธ์ 60 สจ.4 ถั่วเหลืองราชมงคล
– แตงโม เกษตรกรในพื้นที่ตำบลท่าผา จะปลูกแตงโมในพื้นที่นาหลังการเก็บเกี่ยวข้าว พันธ์ที่ใช้มีพันธ์ตอปิโด และพันธ์จินตรา
– ลำไย เกษตรกรในเขตพื้นที่ในตำบลท่าผา นิยมจะปลูกลำไยพันธ์อีดอ 80% พันธ์แห้ว 10% และพันธ์สีชมพู 10%
– ส้มโอ ที่เกษตรกรนิยมปลูกในเขตตำบลท่าผา ได้แก่พันธ์ขาวใหญ่
– มะม่วง ที่เกษตรกรนิยมปลูกคือ พันธ์เขียวเสวย น้ำดอกไม้ หนองแซง และมะม่วงแก้ว สภาพพื้นที่ เป็นที่ราบลุ่มติดแม่น้ำวัง ทุกหมู่บ้านมีการปลูกพืชตลอดปี ไม่มีปัญหาการขาดน้ำ มีแหล่งสูบน้ำพลังไฟฟ้า 2 จุด คือ
จุดที่ 1 บ้านท่าผา หมู่ที่ 4 พื้นที่รับน้ำหมู่ที่ 1,2,3,4
จุดที่ 2 บ้านศาลาเม็ง หมู่ที่ 9 พื้นที่รับน้ำ หมู่ที่ 8,9 หมู่ที่ 7 บางส่วน มีลำน้ำแม่ยาวไหลผ่าน หมู่ที่ 5
ข. อาชีพการเลี้ยงสัตว์ เป็นการเลี้ยงรายย่อยแบบครัวเรือน หรือเป็นรายได้เสริม สัตว์ที่นิยมเลี้ยงได้แก่ โค กระบือ สุกร เป็ด ไก่ สำหรับโค กระบือ จะเลี้ยงแบบธรรมชาติ ปล่อยให้สัตว์หากินตามทุ่งนา
ค.อาชีพการอุตสาหกรรม มีการผลิตสินค้าอุตสาหกรรม ภายในครัวเรือน เป็นโรงงานเซรามิค ซึ่งมีจำนวนประมาณ 50 โรงงาน พื้นที่ประกอบอาชีพส่วนใหญ่ อยู่ใน หมู่
6,7,8,9
ง. อาขีพรับจ้าง ราษฎรเป็นวัยทำงาน ทำงานรับจ้างตามโรงงานอุตสาหกรรมครัวเรือนในหมู่บ้านและตำบล ห้างร้านต่างๆ สินค้าที่ขาย เช่น เครื่องปั้นดินเผา เครื่องใช้ครัวเรือน สินค้าจากโรงงานเซรามิค เป็นต้น
จ.อาชีพค้าขาย มีการประกอบอาชีพค้าขาย โดยออกขายตามอำเภอ จังหวัดต่างๆ สินค้าที่ขาย เช่น เครื่องปั้นดินเผา เครื่องใช้ในครัวเรือน สินค้าจากโรงงานเซรามิค เป็นต้น

(2) หน่วยธุรกิจในเขตเทศบาล
– ตลาดสด 3 แห่ง
– ปั๊มน้ำมัน 1 แห่ง
– ร้านอาหาร 1 แห่ง
– โรงงานเซรามิค 60 แห่ง ในพื้นที่ หมู่ที่ 6,7,8,9
– โรงสี   4 แห่ง ในพื้นที่ หมู่ที่ 1,3,5
– ฟาร์มเลี้ยงไก่ 1 แห่ง
– ร้านค้าปลีก 44 แห่ง
– ร้านขายวัสดุก่อสร้าง  1 แห่ง
– ปั้มน้ำมันหลอด  1 แห่ง
– โรงน้ำดื่ม 2 แห่ง
– อู่ซ่อมรถ 10 แห่ง
– ร้านเสริมสวย 6 แห่ง
– ร้านล้างรถ 2  แห่ง
– ร้านเตาถ่าน 1  แห่ง
– โรงอิฐ  1  แห่ง
– โรงซีเมนต์บล็อก  1  แห่ง
– ขายแก๊สหุงต้ม 1  แห่ง
– ร้านทำขนมปัง 1  แห่ง

1.10 สภาพทางสังคม
(1) การศึกษา
– โรงเรียนประถมศึกษา 1 แห่ง ได้แก่ โรงเรียนบ้านศาลาสามัคคี
– ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 1 แห่ง ได้แก่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลตำบลท่าผา
(2) สถาบันและองค์กรทางศาสนา
– วัด / สำนักสงฆ์ 10 แห่ง ในพื้นที่ หมู่ที่ 1,2,3,5,6,7,8,9
– ศาลเจ้า 3 แห่ง
(3) สาธารณสุข
– ศูนย์ สมช. ประจำหมู่บ้าน 8 แห่ง
– สถานพยาบาลเอกชน  – แห่ง
– ร้านขายยาแผนปัจจุบัน  – แห่ง
– อัตราการมีและใช้ส้วมราดน้ำ ร้อยละ 100

(4) ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน
– สถานีดับเพลิง 1 แห่ง

1.11 การบริการพื้นฐาน

(1) การคมนาคม การคมนาคมและการขนส่งระหว่างตำบล ใช้เส้นทางในการ
เดินทางและขนส่ง โดยมีเส้นทางที่สำคัญ 2 สาย คือ
1. ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1 อำเภอสบปราบ อำเภอแม่ทะ อำเภอเมืองลำปาง
2. ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1034 มาจากอำเภอห้างฉัตร ผ่านตำบลต่างๆ ในอำเภอเกาะคา ได้แก่ ตำบลลำปางหลวง ตำบลเกาะคา ตำบลท่าผา ตำบลนาแก้ว
การคมนาคมขนส่งระหว่างหมู่บ้าน ใช้เส้นทางถนนโดยบางส่วนเป็น
ถนนลูกรังเป็นส่วนน้อย โดยส่วนรวมเป็นถนนคอนกรีต บางช่วงเป็นถนนลาดยาง โดยมีรถสองแถวให้บริการรับจ้างประชาชนในหมู่บ้านต่างๆ แต่ปัจจุบันนี้ใช้รถยนต์ส่วนตัวเป็นส่วนมาก
(2) การโทรคมนาคม
– ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข –  แห่ง
– สถานีโทรคมนาคมอื่นๆ – แห่ง
(3)  การไฟฟ้า มีไฟฟ้าเข้าถึงทุกหมู่บ้าน ในเขตเทศบาลตำบลท่าผา 8 หมู่บ้าน ดังนี้

หมู่ที่ ชื่อหมู่บ้าน จำนวนครัวเรือนที่ใช้ไฟฟ้า

ข้อมูลจาก การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอเกาะคา ณ. เดือน มิถุนายน พ.ศ. 2557

(4)แหล่งน้ำธรรมชาติ
– ลำน้ำ , ลำห้วย 7  สาย
– บึง , หนองและอื่นๆ 6  แห่ง

(5)แหล่งน้ำที่สร้างขึ้น
– ฝาย  4  แห่ง
– บ่อน้ำตื้น 10 แห่ง
– บ่อโยก 10 แห่ง
– อื่นๆ  –  แห่ง

1.12 แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ
ในพื้นที่ตำบลท่าผา แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติมีทิวทัศน์ตามแนวฝั่งแม่น้ำวัง
ตลอดฝั่งตะวันตก ของแม่น้ำวังตั้งแต่บ้านหมู่ 9 ศาลาเม็ง ผ่าน ม.8,7,6,5,3,2,1 ไปสิ้นสุดเขตบ้าน
หมู่ที่ 1 บ้านนางแตนตำบลท่าผา
สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่ วัดพระธาตุดอยน้อย , หมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP
(หมู่บ้านเซรามิค) บ้านศาลาเม็ง หมู่ที่ 9 และบ้านศาลาบัวบก หมู่ที่ 8

1.13 ขนาดการถือครองที่ดิน
ขนาดการถือครองที่ดิน ที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยของตำบลท่าผา โดยเฉลี่ย
ครอบครัวละ 3 งาน 50 ตารางวา
ขนาดเนื้อที่ถือครองการเกษตรรวมทั้งที่นาที่สวนและพื้นที่การเกษตรอื่น ๆ โดยเฉลี่ย
ครอบครัวละ 4 ไร่ 1 งาน
และในพื้นที่ตำบลท่าผายังมีนายทุนมาซื้อที่ดินไว้เป็นจำนวนมากและทิ้งไว้รกร้าง
ว่างเปล่าซึ่งเป็นนายทุนจากต่างอำเภอ และต่างจังหวัด

1.14 สิทธิในที่ทำกิน
– เกษตรกรส่วนใหญ่ในตำบลท่าผา มีสิทธิ์ในที่ทำกินของตนเองคิดเป็นร้อยละ 90% ของเกษตรกรทั้งหมด และเอกสารสิทธิ์เป็นโฉนดที่ดิน
– เกษตรกรที่เช่าที่ทำกิน ประมาณ 10% ของเกษตรกรทั้งหมด
– และมีบางส่วนที่เช่าที่ดินเป็นบางส่วนและมีที่เป็นของตัวเองบางส่วนด้วย

1.15 ประเพณี สำคัญ
1.ประเพณีแห่ครัวตานขึ้นวัดดอยน้อย(สรงน้ำพระธาตุดอยน้อย) เดือน เมษายน
กิจกรรมโดยสังเขป ทุกหมู่บ้านแห่ครัวตานขึ้นวัดดอยน้อย ในวันที่ 17 เมษายน ของทุกปี
2.ประเพณีสงกรานต์ เดือน เมษายน
กิจกรรมโดยสังเขป จัดงานประเพณีสงกรานต์และดำหัวผู้สูงอายุ
3.ประเพณีแห่ไม้ค้ำศรี เดือน เมษายน
กิจกรรมโดยสังเขป แห่ไม้ค้ำศรีเข้าวัดในวันที่ 15 เมษายน ของทุกปี
4.ประเพณีวันเข้าพรรษา เดือน กรกฎาคม
กิจกรรมโดยสังเขป แห่เทียนเข้าวัด 10 วัด ในเขตเทศบาลตำบลท่าผา
5.ประเพณีลอยกระทง เดือน พฤศจิกายน
กิจกรรมโดยสังเขป จัดขนวนแห่ลอยกระทง สะเปา เพื่อสักการะแม่น้ำ ในวันเพ็ญเดือน 12 ของทุกปี (เดือนพฤศจิกายน)
6.ประเพณีบุญบั้งไฟหรือประเพณี 5,7,8,9 เป็ง เดือน มิถุนายน
กิจกรรม แข่งขันการประกวดบั้งไฟของหมู่บ้านสบปุง หมู่บ้านนาเวียง และหมู่บ้านศาลาบัวบก

ศักยภาพของท้องถิ่น

1. ศักยภาพของเทศบาลตำบลท่าผา
(1) ฝ่ายการเมือง
มีนายกเทศมนตรี  จำนวน 1 คน
รองนายกเทศมนตรี  จำนวน 2 คน
ที่ปรึกษานายกเทศมนตรี จำนวน 1 คน
เลขานุการนายกเทศมนตรี จำนวน 1 คน
สมาชิกสภาเทศบาล  จำนวน 12 คน
(2) พนักงานเทศบาล
จำนวนบุคลากร  จำนวน 22 คน
ตำแหน่งในสำนักปลัดเทศบาล  11  คน
ตำแหน่งในกองคลัง  6 คน
ตำแหน่งในกองช่าง 5 คน
ระดับการศึกษาของบุคลากร
ประถมศึกษา  – คน
มัธยมศึกษา / อาชีวศึกษา  3 คน
ปริญญาตรี  13 คน
สูงกว่าปริญญาตรี 7 คน
(3) การเลือกตั้งนายกเทศมนตรีและสมาชิกสภาเทศบาลตำบลท่าผา
สรุปผลการเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมาเมื่อวันที่ 28 เมษายน 2564
– จำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งนายกเทศมนตรี 4,775 คน
จำนวนผู้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งนายกเทศมนตรี 3,519 คน
จำนวนบัตรดี 3,360 บัตร
จำนวนบัตรเสีย 80 บัตร
จำนวนบัตรไม่ประสงค์ลงคะแนน 79 บัตร
– จำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งสมาชิกสภาฯ 4,759 คน
จำนวนผู้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งสมาชิกสภาฯ 3,327 คน คิดเป็นร้อยละ 69.91
จำนวนบัตรดี 3,212 บัตร คิดเป็นร้อยละ 96.54
จำนวนบัตรเสีย 81 บัตร คิดเป็นร้อยละ 2.43
จำนวนบัตรไม่ประสงค์ลงคะแนน 34 บัตร คิดเป็นร้อยละ 1.02
2. ศักยภาพของชุมชนและพื้นที่

(1) การรวมกลุ่มของประชาชน
จำนวนกลุ่มทุกประเภท 4 กลุ่ม แยกประเภทกลุ่ม ดังนี้
– กลุ่มอาชีพ กลุ่มเลี้ยงโค – กระบือ,  กลุ่มจักสานบ้านสบปุง , กลุ่มเกษตรผสมผสานบ้านนาเวียง  , กลุ่มข้าวแต๋นบ้านสบปุง , กลุ่มทำงอบบ้านสบปุง ,
บ้านศาลาบัวบก , กลุ่มดอกไม้ประดิษฐ์บ้านศาลาหม้อ และบ้านนาเวียง , กลุ่มแปรรูปผลผลิตการเกษตรบ้านใหม่ , กลุ่มเพาะเห็ดบ้านท่าช้าง , กลุ่มเลี้ยงโคบ้านนางแตน , กลุ่มร้านค้าชุมชน และกลุ่มกาละแมบ้านท่าช้าง, กลุ่มทำขนม

(2) จุดเด่นของพื้นที่
ตำบลท่าผาอยู่ในพื้นที่ของอำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง มีอาณาเขตติดต่อกับ
อำเภอเมืองลำปาง โดยห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 15 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางโดยยานพาหนะไปถึงอำเภอเมืองลำปาง ประมาณ 20 นาที มีการคมนาคมที่สะดวก
ภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำวังไหลผ่านตลอดแนวเขตตำบล จึงเอื้ออำนวยต่อ
การทำการเกษตร ปลูกผักสวนครัวริมฝั่งแม่น้ำวัง บริโภคในครัวเรือนและขาย ปลูกไม้ผลหลายชนิด เช่น ส้มโอ แตงโม ลำไย ละมุด
– มีโรงงานอุตสาหกรรมในครัวเรือนทำเซรามิค เป็นแหล่งสร้างรายได้ให้กับประชาชนในพื้นที่ มีการใช้แรงงานในตำบลและอำเภอใกล้เคียง